De 'leaver'-regeling in een aandeelhoudersovereenkomst

Inleiding

De statuten van een vennootschap bevatten de interne regels en afspraken. Deze regels en afspraken kunnen ook van belang zijn voor derden, en zijn daarom via het handelsregister bij de Kamer van Koophandel voor iedereen te raadplegen. Als aandeelhouders het niet wenselijk vinden dat onbekende derden onderlinge afspraken zomaar kunnen inzien, dan gebruiken zij een aandeelhoudersovereenkomst. Een aandeelhoudersovereenkomst is een contract dat alléén voor de partijen geldt en is, anders dan de statuten, niet openbaar. In de aandeelhoudersovereenkomst leggen de aandeelhouders dan de “gevoeligere” afspraken vast, waarvan zij liever niet willen dat deze openbaar zijn.

De inhoud van een aandeelhoudersovereenkomst

De aandeelhouders hebben contractsvrijheid. In beginsel kunnen zij in de aandeelhouders-overeen­komst dus alles afspreken wat zij maar wensen.

Vaak bevat de aandeelhoudersovereenkomst een leaver-regeling. Een leaver-regeling heeft als doel om aandeelhouders ervan te weerhouden om zomaar te vertrekken. Vooral bij start-ups willen investeerders-aandeelhouders voorkomen dat een bestuurder-aandeelhouder zomaar vertrekt. Immers, de vent maakt de tent, en door een plotseling vertrek zou de toekomst van de vennootschap wel eens in gevaar kunnen komen.

De leaver-regeling bepaalt doorgaans dat een vertrekkend bestuurder-aandeelhouder zijn aandelen moet aanbieden aan de zittende aandeelhouders dan wel de vennootschap. De prijs die voor de aandelen wordt betaald, hangt af van de omstandigheden van het vertrek. Daarbij kan onderscheid worden gemaakt tussen good leavers en bad leavers. In de regel zal een good leaver zijn aandelen mogen aanbieden tegen de marktwaarde. Een bad leaver moet genoegen nemen met de (veel lagere) nominale waarde of een afgesproken percentage van de marktwaarde.

Veelal bepaalt de aandeelhoudersovereenkomst dat fraude, diefstal of andere omstandigheden die in een dienstverband een ontslag op staande voet rechtvaardigen, kwalificeren als een bad leaver-situatie. Anderzijds is vaak sprake van een good leaver-situatie in geval van arbeidsongeschiktheid of het overlijden van de bestuurder-aandeelhouder, of bij vertrek ná verloop van een vastgestelde periode.

Problemen in de praktijk

Het is op grond van de leaver-bepaling in de aandeelhoudersovereenkomst niet altijd meteen duidelijk of sprake is van een good leaver of bad leaver. In een zaak bij rechtbank Rotterdam stelde de vertrekkende aandeelhouder – anders dan de vennootschap – dat géén sprake was van een bad leaver-situatie. De aandeelhoudersovereenkomst bepaalde dat sprake was van een bad leaver-situatie als de managementovereenkomst werd ontbonden wegens “het ontbreken van draagvlak bij medewerkers en personeel”. Deze (nogal subjectieve) maatstaf leidde tot discussie tussen de vennootschap en de vertrekkende aandeelhouder over de vraag of laatstgenoemde nu kwalificeerde als bad leaver of niet, met een rechtszaak en de daaruit voort­vloeien­de vertraging en kosten tot gevolg.

Maar zelfs als partijen het erover eens zijn dat een aandeelhouder kwalificeert als good leaver kunnen nog geschillen ontstaan. Zo kan er gemakkelijk een geschil ontstaan over de vraag wat de marktwaarde van de aandelen is. Het is daarom raadzaam om in de aandeelhoudersovereenkomst een duidelijke, objectieve formule op te nemen om de marktwaarde van de aandelen, of om in elk geval een onafhankelijke instantie aan te wijzen die de marktwaarde bij een geschil zal vaststellen. Ook kan tussen partijen een discussie ontstaan over de wijze en termijn van betaling van de aandelen. De vennootschap heeft soms onvoldoende liquide middelen om de prijs voor de aandelen aan de vertrekkende aandeelhouder te betalen. Met name in de start-up-fase is er vaak weinig cash beschikbaar. Om dit risico te ondervangen kunnen in de aandeelhoudersovereenkomst afspraken worden opgenomen over de wijze van en termijn(en) voor betaling.

Conclusie

Het is essentieel dat de aandeelhoudersovereenkomst duidelijk verwoordt in welke omstandigheden er sprake is van een good leaver dan wel bad leaver. Om discussie te voorkomen, dient de kwalificatie als good leaver of bad leaver afhankelijk te zijn van duidelijke, objectieve criteria. Daarnaast is aan te bevelen om vast te leggen hoe de marktwaarde wordt bepaald en hoe (snel) betaling plaatsvindt.

Wenst u advies bij het formuleren van een leaver-regeling in een aandeelhoudersovereenkomst? Of heeft u een vraag of geschil over een andere bepaling in de aandeelhoudersovereenkomst? Onze specialisten staan voor u klaar.