De stageovereenkomst: wat zijn de regels ook alweer?

Een stage is een leuke manier om kennis te maken met de praktijk en eigen kennis en ervaring op te doen. Soms is de stage zelfs een (verplicht) onderdeel van een opleiding. Voor bedrijven is het een manier om kennis te maken met de stagiair en de stagiair eventueel aansluitend een arbeidsovereenkomst aan te bieden. De stageovereenkomst is een ‘opdrachtovereenkomst’ waarvoor enkele bijzondere regels gelden. Bedrijven doen er daarom goed aan kritisch te kijken naar de werkzaamheden van de stagiair en de aangeboden vergoeding. In deze blog leggen we uit waarom.

De stageovereenkomst

Een stageovereenkomst wordt gesloten tussen de stagiair en de stagegever. Soms is daar de onderwijsinstelling waar de stagiair een studie volgt bij betrokken. Er kan dus een onderscheid worden gemaakt tussen twee soorten stageovereenkomsten:

1. stages in het kader van een opleiding (tijdens de opleiding) waarbij de stagegever, stagiair en onderwijsinstelling betrokken zijn als contractspartij;
2. stages om de eigen kennis en ervaring te vergroten (buiten/na de opleiding) waarbij alleen de stagegever en stagiair betrokken zijn.

 
Om te kunnen spreken van een stage dient volgens de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan de volgende kenmerken te worden voldaan:

• er is een duidelijk leerplan waarin de beoogde leerdoelen concreet benoemd zijn;
• de stage is voornamelijk gericht op leren en niet op werken;
• de te verrichten werkzaamheden zijn niet gericht zijn op productief werk waarmee vooral omzet of winst wordt behaald;
• de begeleiding is gericht op het leeraspect en niet op het behalen van productie;
• de stagiair bezet een additionele plaats en neemt dus geen plaats in die normaliter door een werknemer wordt bezet;
• bij voorkeur worden de afspraken vastgelegd in een overeenkomst;
• er wordt tussentijds en aan het eind van de stage een beoordeling gegeven;
• er kan inzichtelijk worden gemaakt of en hoe de leerdoelen door de stagiair zijn bereikt;
• het is niet uitgesloten dat iemand een stage loopt zonder een opleiding te volgen bij een onderwijsinstelling.

Kwalificatie als arbeidsovereenkomst

De stageovereenkomst wordt juridisch gekwalificeerd als een overeenkomst van opdracht. De stageovereenkomst is verder niet in de wet geregeld. Het grootste verschil tussen een arbeidsovereenkomst en een stageovereenkomst is dat een stage is bedoeld om te leren en dat het bij arbeid gaat om de productie. Een stageovereenkomst kan in de praktijk echter (onbedoeld) kwalificeren als arbeidsovereenkomst.

De gevolgen zijn dan groot: de stagiair kan (met terugwerkende kracht) succesvol stellen een arbeidsovereenkomst te hebben en een loonvordering instellen. De werknemer kan daarmee ook een beroep doen op arbeidsrechtelijke bescherming, zoals de ketenregeling, vakantiedagen, loondoorbetaling bij ziekte en het ontslagrecht. De werkgever moet ten slotte (met terugwerkende kracht) loonbelasting en premies afdragen en de Arbeidsinspectie kan een boete opleggen. Voor de vraag of een stageovereenkomst kwalificeert als een arbeidsovereenkomst moet worden getoetst aan de drie elementen van een arbeidsovereenkomst: i) arbeid, ii) loon en iii) gezag.

i) Arbeid en iii) gezag

Het belangrijkste element is ‘arbeid’. Voor de vraag of sprake is van ‘arbeid’ in de zin van een arbeidsovereenkomst moet worden beoordeeld of de werkzaamheden van de stagiair: primair gericht zijn op het vergroten van eigen kennis en ervaring, eventueel in het belang is van de opleiding die wordt gevolgd, of op productieve arbeid.

Als het primaire doel van het werk van de stagiair verschuift van het leerdoel naar een (actieve) bijdrage aan het doel van de onderneming, kwalificeert de stageovereenkomst als een arbeidsovereenkomst. Van ‘arbeid’ kan dus sprake zijn als het werk weliswaar strekt ’ten eigen nutte’ van de stagiair maar (ook) primair een bijdrage wordt geleverd aan het doel van de onderneming.

De werkzaamheden van een stagiair dienen daarom duidelijk te verschillen van die van een werknemer. De werkzaamheden van een werknemer zien namelijk hoofdzakelijk op productieve arbeid. Als de stagiair een groot deel van de werkzaamheden zelfstandig verricht en ter vervanging wordt ingezet als ‘reguliere’ werknemer, duidt dit al snel op een arbeidsovereenkomst. Ook kan het voorkomen dat het leerdoel gaandeweg op de achtergrond raakt en de productieve arbeid de overhand neemt. De stageovereenkomst verschiet dan als het ware van kleur en wordt gaandeweg een arbeidsovereenkomst.

Daarnaast zal sprake moeten zijn van intensieve begeleiding in het kader van het opdoen van kennis en ervaring van de stagiair. De stagegever kan aan de hand van het stageverslag aantonen dat sprake is geweest van bijvoorbeeld ontwikkeling, het bereiken van leerdoelen, leeractiviteiten zijn uitgevoerd en waaruit blijkt dat de stagiair (tussentijds) feedback heeft gekregen.

ii) Loon

Als het element ‘loon’ ontbreekt of relatief gering is, is dat een indicatie voor het bestaan van een stageovereenkomst. Er is voor de stagegever geen verplichting om de stagiair een vergoeding te betalen, tenzij dit volgt uit bijvoorbeeld interne regelingen en/of een cao. Er kan sprake zijn van twee verschillende vergoedingen: de onkostenvergoeding en de stagevergoeding. De stagevergoeding is bedoeld ter compensatie voor de tijd die de stagiair investeert in het bedrijf en niet kan investeren in bijbanen om in levensonderhoud te voorzien. Maar let op, kwalificeert de overeenkomst ondanks de relatief lage vergoeding toch als arbeidsovereenkomst dan is ten minste het minimum loon of het cao-loon verschuldigd.

Duur van de stageovereenkomst

De stageovereenkomst kan zowel voor bepaalde als onbepaalde tijd worden aangegaan, maar wordt doorgaans aangegaan voor bepaalde tijd. Meestal wordt de duur gekoppeld aan de opleiding of een ‘redelijke’ duur, in de regel tussen de drie en zes maanden. Indien stages voor een langere periode dan zes maanden worden aangegaan, is dat een indicatie voor het bestaan van een arbeidsovereenkomst.

Conclusie

Bedrijven die gebruik maken van stagiairs doen er dus verstandig aan om kritisch te kijken naar de werkzaamheden die zij laten verrichten door stagiairs. Indien een stageovereenkomst kwalificeert als arbeidsovereenkomst, kunnen de gevolgen namelijk groot zijn.