Extra verplichtingen voor werkgevers en extra rechten voor klokkenluiders
Een klokkenluider stelt misstanden in een bedrijf of organisatie aan de kaak. De juridische bescherming van klokkenluiders is in Nederland op dit moment geregeld in de Wet Huis voor Klokkenluiders. Sinds 2019 is er een nieuwe Europese richtlijn die klokkenluiders (nog) beter beschermt. Het nieuwe wetsvoorstel Wet bescherming klokkenluiders implementeert die Europese richtlijn. Lees hier over de huidige wetgeving en de komende nieuwe verplichtingen voor werkgevers.
De huidige wet Huis voor klokkenluiders
De Wet Huis voor klokkenluiders verplicht werkgevers met ten minste 50 werknemers om een interne meldprocedure in te stellen voor het melden van een (vermoeden van een) misstand. De interne meldprocedure moet volgens de wet aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo moet erin worden vastgesteld hoe met een interne melding wordt omgegaan, bij welke functionaris(sen) een misverstand kan worden gemeld, dat de melding vertrouwelijk wordt behandeld en dat de melder de mogelijkheid heeft een adviseur in vertrouwen te raadplegen.
Uitgangspunt is dat de betrokkene eerst intern bij de werkgever een melding doet over een misstand, tenzij dat niet in redelijkheid van hem kan worden verwacht. Pas daarna kan de melder extern bij het Huis voor Klokkenluiders (afdeling onderzoek) terecht. De werkgever krijgt op deze manier de kans zelf een misstand weg te nemen.
Het wetsvoorstel Wet bescherming klokkenluiders
Het wetsvoorstel Wet bescherming klokkenluiders stelt (onder andere) de volgende wijzigingen voor:
- de melder mag straks direct extern melden, bijvoorbeeld bij het Huis voor Klokkenluiders of bij een andere bevoegde autoriteit. De verplichting om eerst intern bij de werkgever te melden zal dus niet meer gelden;
- de interne meldprocedure van de werkgever moet straks aan strengere eisen voldoen: de melder moet binnen zeven dagen een ontvangstbevestiging van de melding krijgen en de melder moet binnen maximaal drie maanden geïnformeerd worden over de beoordeling van zijn melding;
- de kring van beschermden die een melding doet wordt in het wetsvoorstel uitgebreid van alleen werknemers, naar ook derden die in een werkrelatie tot de werkgever staan. Denk bijvoorbeeld aan zzp’ers, stagiairs, vrijwilligers, leveranciers, aandeelhouders, sollicitanten en betrokken familieleden.
Medezeggenschap
Gelet op de nieuwe eisen voor de interne meldprocedure, zullen werkgevers hun procedure waarschijnlijk moeten gaan aanpassen. De ondernemingsraad heeft instemmingsrecht voor het vaststellen, wijzigen of intrekken van een dergelijke interne meldprocedure. Let dus op dat de ondernemingsraad op tijd wordt betrokken.
Let op: informatieplicht
De werkgever is verplicht de werknemers over zowel zijn interne meldprocedure als de manier waarop meldingen buiten de organisatie kunnen worden gedaan schriftelijk of elektronisch te informeren. De werkgever moet de werknemers ook informeren over hun rechtsbescherming. Een werknemer mag namelijk niet worden benadeeld als gevolg van het te goeder trouw en naar behoren melden van een vermoeden van een misstand.
De overheid heeft een handig overzicht gemaakt van de huidige wetgeving (Wet Huis voor klokkenluiders) en het wetsvoorstel Wet bescherming klokkenluiders.
De Eerste Kamer heeft ingestemd met het wetsvoorstel. Voor middelgrote werkgevers met 50 – 249 werknemers, is de datum van inwerkingtreding vooralsnog 17 december 2023.
