Het Coronavirus: het niet nakomen van contractuele verplichtingen en overmacht

Overmacht  

Het uitgangspunt in het Nederlandse contractenrecht is dat afspraak afspraak is en dat contractspartijen hun verplichtingen moeten nakomen. Als een schuldenaar niet nakomt, dan heeft de schuldeiser verschillende opties: hij kan nakoming vorderen, zijn eigen prestatie opschorten, de overeenkomst ontbinden en of schadevergoeding vorderen. Een partij die  toerekenbaar tekortschiet in de nakoming van zijn verplichtingen jegens zijn wederpartij is in beginsel verplicht de schade die de ander daardoor lijdt, te vergoeden.

Overmacht is echter een uitzondering op deze hoofdregel. Bij overmacht kan geen nakoming en of schadevergoeding worden gevorderd.

Bij overmacht gaat het om gevallen waarin de schuldenaar verhinderd is om na te komen om een reden die buiten hem ligt en niet voor zijn risico komt. Op zichzelf is het algemene gevaar van het Coronavirus onvoldoende voor een geslaagd beroep op overmacht. Wanneer nakoming lastiger is, maar nog wel mogelijk door bijvoorbeeld extra kosten te maken, is het dan ook niet waarschijnlijk dat van een overmachtssituatie sprake is. Bij de verplichting tot betaling van een geldsom zal er in beginsel geen sprake van een dergelijke verhindering zijn en zal een geslaagd beroep op overmacht dus niet mogelijk zijn. Als nakoming op geen enkele manier meer mogelijk is, bijvoorbeeld vanwege een maatregel van de overheid die het onmogelijk maakt om bepaalde afspraken na te komen (zoals sluiting van de horeca), is een succesvol beroep op overmacht wél mogelijk.

Contracten

Vaak maken ondernemers  in contracten of algemene voorwaarden nadere afspraken om  het beroep op overmacht uit te breiden of juist te beperken. Wanneer in het contract of de algemene voorwaarden iets is opgenomen over overmacht, komt het aan op de uitleg daarvan. In de praktijk komen wij in contracten of algemene voorwaarden vaak een opsomming tegen van overmachtssituaties zoals stakingen, overheidsmaatregelen en natuurrampen. Indien in de overeenkomst een definitie van overmacht wordt opgenomen en deze definitie geeft een limitatieve opsomming van de omstandigheden waarbij sprake is van overmacht, dan zal het lastiger zijn een geslaagd beroep op overmacht te kunnen doen als niet is opgenomen dat een epidemie of pandemie wordt beschouwd als overmacht.

In overeenkomsten of algemene voorwaarden wordt vaak niet alleen opgenomen onder welke omstandigheden sprake is van overmacht, maar ook wat de gevolgen van een overmachtssituatie zijn. Er kan bijvoorbeeld worden afgesproken dat overmacht de bevoegdheid geeft om de verplichtingen uit het contract niet na te komen. In de praktijk wordt ook wel gebruik gemaakt van een bepalingen op grond waarvan partijen met elkaar in overleg moeten treden over de gevolgen, of op grond waarvan een contractspartij na het eindigen van de overmachtssituatie alsnog binnen een bepaalde termijn aan zijn verplichtingen moet voldoen. Ook kan worden bepaald dat als een overmachtssituatie een bepaalde periode duurt, de overeenkomst kan worden ontbonden of opgezegd.

Controleren overmachtsbepaling in overeenkomsten 

Het al dan niet een beroep kunnen doen op overmacht kan grote financiële gevolgen hebben voor uw onderneming, zowel in de positie van schuldenaar als in de positie van schuldeiser. Het is daarom altijd van belang om eerst vast te stellen of een overmachtsbepaling in uw contracten of algemene voorwaarden is opgenomen. Ga daarnaast na of deze bepaling u voldoende vorderingsrechten dan wel bescherming biedt zodat u hier tijdig op kunt anticiperen. Bij het sluiten van nieuwe commerciële contracten kunnen omstandigheden zoals het Coronavirus worden meegenomen door bijvoorbeeld epidemieën of pandemieën expliciet te benoemen in de overmachtsbepaling. Ook is het van belang dat duidelijk wordt vastgelegd welke gevolgen overmacht heeft voor de verplichtingen van beide contractspartijen.

Meer informatie  

Wij helpen u graag als u vragen heeft of u of uw contractspartij een geslaagd beroep kan doen op overmacht. U kunt contact opnemen met één van onze specialisten.