Rechterlijke toetsing van ontzetting verenigingslid
Op 21 februari 2025 ging De F*ckulteit in première op streamingplatform Videoland. Deze serie gaat over seksueel grensoverschrijdend gedrag van een docent aan een Amsterdamse universiteit. De serie is fictief, maar helaas zijn studenten vaker het slachtoffer van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Soms kunnen beschuldigingen hiervan echter niet hard worden gemaakt. In dit kader oordeelde de rechtbank Amsterdam op 26 juni 2024 dat een ontzetting van een lid uit een studentenvereniging wegens (seksueel) grensoverschrijdend gedrag onvoldoende onderbouwd was en teruggedraaid moest worden. De studentenvereniging kon namelijk geen concrete voorbeelden noemen.
De feiten
Op 27 oktober 2021 stuurt het bestuur van studentenvereniging Liber een e-mail naar een lid omtrent meldingen van grensoverschrijdend gedrag die over hem zouden zijn gedaan. Het bestuur zegt dat zij niet in detail kan treden over specifieke momenten en de betrokken personen. Wél somt het bestuur op welke ongewenste handelingen zijn gemeld. Zo zou het lid enkele leden ongewenst hebben aangeraakt, fysiek contact hebben gezocht, overmatig aanhankelijk zijn geweest, opdringerig zijn geweest in gesprekken over gevoelige onderwerpen, en overmatig hebben aangedrongen tot toenadering. Naar aanleiding van deze gedragingen heeft het bestuur het lid gewaarschuwd. Nadat het lid navraag had gedaan naar de specifieke gebeurtenissen, heeft het bestuur opnieuw gezegd dat het daar verder niet op zal ingaan. Tijdens een digitale vergadering op 12 januari 2022 heeft het lid, zonder hiervoor toestemming te hebben gekregen, een petitiebrief voorgelezen over de situatie. Hierna stuurde het bestuur een mail naar het lid met het verzoek om in gesprek te gaan. Toen dit gesprek uitbleef, heeft het bestuur een e-mail naar het lid gestuurd met de aankondiging van zijn ontzetting uit de vereniging wegens seksueel grensoverschrijdend gedrag. De Algemene Ledenvergadering (hierna: ALV) heeft dit besluit vervolgens bekrachtigd. Vervolgens is het lid een procedure gestart. Hij stelt zich op het standpunt dat beide besluiten nooit genomen hadden mogen worden.
De beoordeling van de rechtbank
De rechtbank stelt voorop dat zij niet mag oordelen over het bestuursbesluit. Een lid is namelijk pas ontzet wanneer de beroepstermijn is verstreken of de ALV het bestuursbesluit heeft bekrachtigd. Hiermee treedt het besluit van de ALV eigenlijk in de plaats van het bestuursbesluit. De rechtbank beoordeelt dan ook uitsluitend de geldigheid van het ALV-besluit, waarbij zij het besluit alleen toetst op de vraag of de ALV in redelijkheid tot het ontzettingsbesluit heeft kunnen komen. Hierbij is van belang of Liber de relevante belangen zorgvuldig naar redelijkheid en billijkheid heeft afgewogen. Een vereniging kan een lid alleen ontzetten wanneer deze in strijd handelt met de statuten, reglementen of besluiten van de vereniging, of wanneer een lid de vereniging op onredelijke wijze benadeelt. De rechtbank is van oordeel dat het ALV-besluit teruggedraaid moet worden, omdat het onzorgvuldig is genomen. Liber kon namelijk geen concrete voorbeelden noemen van het onwenselijke gedrag. Hierdoor heeft Liber onvoldoende mogelijkheid geboden tot hoor en wederhoor. Er is dus geen sprake van een overtreding van een regel van de vereniging of benadeling van de vereniging die de ontzetting rechtvaardigt.
Conclusie
Dit vonnis sluit aan de bij vaste rechtspraak van de Hoge Raad uit de jaren zestig met betrekking tot de beoordeling van ontzettingsbesluiten. De Hoge Raad oordeelde toen dat een rechter alleen bevoegd is om het besluit op beroep (hier: het besluit van de ALV van Liber) inhoudelijk te toetsen. De rechtbank staat niet lang stil bij de vraag of er een reglement is overtreden of dat de vereniging is benadeeld. Wél bespreekt de rechtbank uitgebreid of het ALV-besluit behoorlijk tot stand is gekomen. Hierbij komt ze tot de conclusie dat dit niet het geval is. Dit vonnis maakt duidelijk dat een vereniging een ontzettingsbesluit voldoende concreet moet onderbouwen. Een globale beschrijving van de foutieve gedragingen van het lid is onvoldoende. Met name in procedures rondom grensoverschrijdend gedrag kan dit lastig zijn. Het is namelijk heel begrijpelijk dat een vereniging terughoudend is met het delen van details over meldingen van grensoverschrijdend gedrag. Dit neemt niet weg dat degene wiens lidmaatschap op het spel staat zich voldoende moet kunnen verweren tegen de ontzetting en daarvoor moet het lid meer specifiek weten welk gedrag ten grondslag ligt aan het ontzettingsbesluit.
Deze bijdrage is geschreven door Jaye Vugteveen, student-stagiair.