Transparantie

Voor foodwatch, de stichting die opkomt voor eerlijke voorlichting over voeding, procederen mijn collega Marijn Kingma en ik tegen de staatssecretaris verantwoordelijk voor de voedsel en waren autoriteit, NVWA. Het doel: transparantie over het paardenvleesschandaal bij megaslachter Willy Selten. Waar is de 50 miljoen kilo vlees gebleven die de NVWA heeft teruggeroepen en wat heeft de NVWA na die terugroepactie nog gedaan om de consument te beschermen?Voor de NVWA blijkt het niet eenvoudig om transparant te zijn, pas na een uitspraak van de rechtbank Amsterdam werd een deel van de gevraagde stukken openbaar gemaakt. Wat vooral blijkt is dat transparantie nog geen vast onderdeel is van de manier van werken van de NVWA. De gegevens worden bijvoorbeeld niet verzameld op een manier die openheid vergemakkelijkt. Zo is het niet mogelijk om met één druk op de knop een versie van een document aan te maken waar namen van individuele ambtenaren en andere betrokkenen zijn zwartgemaakt. Dat is iets waar de dienst aan zal moeten werken. We leven in de tijd van Wikileaks en klokkenluidersregelingen en de roep om transparantie zal niet snel meer verstommen.Die roep treft niet alleen de overheid en semi-overheid. Ook van het bedrijfsleven wordt meer en meer openheid verwacht.

De Europese transparantie-richtlijn (ja, die is er) verplicht ‘organisaties van openbaar belang’ om informatie te verstrekken over hun sociaal en milieubeleid. Maar ook los van de regels verwacht de samenleving openheid van bedrijven. Een voorbeeld van de impact van meer transparantie is de druk op banken en pensioenfondsen om niet meer te beleggen in bijvoorbeeld de wapen- of tabaksindustrie.Niet alleen de Wob is een manier om transparantie af te dwingen. Het past in deze tijd dat de zogenaamde 843a vordering door de Hoge Raad recent is erkend als grond voor bewijsbeslag. Wie vermoed dat bij een partij informatie voor handen is die behulpzaam kan zijn bij het bewijzen van een rechtsverhouding, kan een bewijsbeslag leggen op die stukken (vaak hele administraties) en daarna in een aparte procedure inzage eisen. De ervaring leert dat deze vorm van afgedwongen transparantie in geschillen een game changer kan zijn.Advocaten worden ook vaak ingeschakeld op momenten dat juist vertrouwelijkheid van belang is. Bij een overname moet de dataroom de koper volledig transparant voorlichten, maar de informatie moet voor alle anderen wel geheim blijven. Dat interesse in een overname soms wordt voorgewend om informatie te vergaren over een concurrent is weer een probleem op zich.

Ook bij andere onderhandelingen is transparantie vaak juist een bedreiging voor het behalen van een eindresultaat. Een geheimhoudingsbeding in een schikkingsovereenkomst is niets om van op te kijken. De meldplicht datalekken die per 1 januari is ingegaan is een mooie koppeling van deze twee kanten van transparantie. Van bedrijven wordt vertrouwelijkheid en een goed niveau van databeveiliging verwacht. Als daar iets mee mis gaat, moet men daar transparant over zijn en een melding maken.Veel overheden en bedrijven zitten in een gewenningsproces richting meer transparantie. Toegegeven moet worden dat het ook niet eenvoudig is. Sommige gevoelige informatie, zoals persoonsgegevens, moet juist worden beschermd. Beursgenoteerde bedrijven moeten zeer zorgvuldig omgaan met marktgevoelige informatie die zij delen. Weer andere informatie mag misschien wel worden gedeeld, maar is zo belangrijk als bedrijfsgeheim dat delen geen optie is. En dan hebben we het nog niet gehad over informatie zoals bonnetjes van afspraken tussen officieren en hasj-handelaren…Het is een uitdaging die zij zullen moeten aangaan: verzamel en orden je informatie op zo’n manier dat verantwoorde transparantie gemakkelijk realiseerbaar is. Tijd dus, voor een doorzichtige strategie! Dit artikel is gepubliceerd in Nieuwsbrief GCN op 9 februari 2016, een uitgave van General Counsel Netherlands.