Uit de praktijk: art. 2:299 BW - via de rechtbank ontbrekende bestuurders aanstellen in een stichting

Het bestuur in een stichting

Een stichting kan niet zonder bestuur. Bij de oprichting worden één of meerdere personen benoemd. Te zijner tijd zullen er bestuurders vervangen worden. De statuten van de stichting moeten bepalen hoe deze nieuwe of andere bestuurders worden benoemd.

Soms géén ander orgaan dan een bestuur

Een stichting kent geen aandeelhouders, zoals een B.V. (waar zij het bestuur benoemen). De stichting staat op zichzelf: veel stichtingen hebben alléén een bestuur en geen andere organen. De statuten kennen de bevoegdheid om nieuwe bestuur­ders te benoemen dan toe aan het bestuur zélf, of aan een derde partij die de oprichters hebben aangewezen.

Bestuur leeg

Als het bestuur het enige orgaan binnen de stichting is, en statutair zélf tot taak heeft om nieuwe bestuurders te benoemen, dan kan de stichting zonder bestuur komen te zitten. Bij voor­beeld als het bestuur uit één lid bestaat, dat overlijdt. Een vervanger voor de overleden bestuurder moet benoemd worden door het bestuur, maar dat ontbreekt juist…

Aanwijzende instantie bestaat niet meer

De statuten kunnen ook bepalen dat een bestuur moet aangewezen door een derde partij. Zo hebben oprichters van stichtingen die zich bezighouden met culturele of weten­schappelijke doelen deze statutair vaak gekoppeld aan een universiteit, faculteit of museum. Dát moet de bestuurders aanwijzen. Een probleem ontstaat bij voorbeeld als de faculteit van naam verandert of een museum ophoudt te bestaan. Het is dan niet meer mogelijk om bestuurders aan te wijzen zoals de statuten dat verlangen.

Oplossing: art. 2:299 BW

De wet geeft een oplossing. De rechtbank kan als een bestuur geheel of gedeeltelijk ontbreekt, op verzoek van iedere belanghebbende of het OM, bestuurders benoemen. Zo’n belanghebbende kan bij voorbeeld zijn een erfgenaam of een instantie die zich als ‘logische opvolger’ beschouwt. Het indienen van een art. 2:299 BW-verzoekschrift moet door een advocaat gebeuren. De rechtbank verlangt een toelichting van het verzoek en kan ervoor kiezen om een zitting te gelasten om zich te laten voorlichten. In de praktijk gebeurt dit bij een goed gemotiveerd verzoek zelden: meestal is de procedure schriftelijk en volgt spoedig een beschikking. De griffie van de rechtbank zorgt zelfs voor inschrijving van de nieuwe bestuurder(s) in het handelsregister.

Probleem voorkomen door statuten aan te passen

Door aan de statuten een zgn. ‘beletregeling’ toe te voegen kunnen de genoemde proble­men worden voorkomen. Zo’n bepaling beschrijft o.a. wie er als vervanger bestuurstaken kan uitoefenen, op het moment dat er bestuurders ontbreken. Volgens de Wet bestuur en toezicht rechtspersonen (WBTR) moeten stichtingen een belet­regeling in hun statuten hebben. Veel al langer bestaande stichtingen hebben die echter nog niet, omdat zij met aanpassing mogen wachten tot hun eerstvolgende ‘vrijwillige’ statutenwijziging.

Heeft u vragen over een noodzakelijke statutenwijziging of dient er een ontbrekende bestuurder te worden aangesteld? Neem dan contact op met Marnix van den Bergh (vandenbergh@hocker.nl)

Juli 2022