Is het laten vervallen van één functie adviesplichtig? Dat kan!

De ondernemingsraad heeft verschillen rechten. De belangrijkste zijn het instemmingsrecht en het adviesrecht. De ondernemingsraad heeft adviesrecht bij bijvoorbeeld een voorgenomen besluit tot een reorganisatie (met of zonder gedwongen ontslagen), het laten vervallen van arbeidsplaatsen of soms zelfs bij het laten vervallen van één arbeidsplaats. Door het adviesrecht kan de ondernemingsraad meebeslissen over belangrijke voorgenomen besluiten van de ondernemer met een belangrijke invloed op de onderneming.

Maar wanneer is een besluit precies adviesplichtig? In deze blog behandel ik twee uitspraken waarin de Ondernemingskamer (“OK”) de afweging maakt of een besluit wel of niet adviesplichtig is. De vraag die de OK in deze uitspraken moest beantwoorden was: is er sprake van een ‘belangrijke wijziging’ binnen de onderneming?

Het begrip ‘belangrijk’

Artikel 25 van de Wet op de Ondernemingsraden (“WOR”) regelt het recht op advies van de ondernemingsraad. In dit artikel wordt meermaals verwezen naar het begrip ‘belangrijk’. In de wet zelf wordt geen verdere verduidelijking gegeven van wat onder het begrip ‘belangrijk’ valt. De wetgever vond het een begrip dat zich niet eenduidig laat definiëren. Uiteindelijk is de invulling van het begrip ontwikkeld in de rechtspraak. De vraag of een voorgenomen besluit adviesplichtig is, is, zoals zo vaak in het arbeidsrecht, casuïstisch. Hierdoor kan een besluit bij de ene onderneming wel adviesplichtig zijn, terwijl hetzelfde besluit bij een andere onderneming geen advies van de ondernemingsraad vereist.

Insight Enterprises: laten vervallen van één managementfunctie is adviesplichtig

In deze uitspraak besloot Insight Enterprises één managementfunctie te laten vervallen. Met de werknemer die deze functie vervulde was reeds een vaststellingsovereenkomst gesloten. De manager gaf leiding aan de salesafdeling die bestond uit één derde van alle in de onderneming werkzame personen. Insight vond het laten vervallen van deze functie geen adviesplichtig besluit, omdat het een logisch uitvloeisel was van de begin 2022 in gang gezette reorganisatie (waartegen de ondernemingsraad niet heeft geprotesteerd) en het slechts één arbeidsplaats betrof. Verder kwamen, volgens Insight, de werkzaamheden niet te vervallen, maar werden ze slechts herverdeeld over zowel de hogere manager (strategische taken) als de lijnmanagers (uitvoerende taken).

De ondernemingsraad vond het wel een adviesplichtig besluit. De ondernemingsraad voerde aan dat een belangrijke managementlaag werd weggesneden en, doordat de taken herverdeeld werden, uiteindelijk een verzwaring plaatsvond van de functie van de hogere manager; deze manager ging leiding geven aan 70 werknemers. Dat kwalificeert, volgens de ondernemingsraad, als een belangrijke wijziging binnen de onderneming.

De OK stelt dat ook het verval van één functie een belangrijke wijziging kan opleveren. Doordat een managementlaag werd geschrapt en de taken werden herverdeeld, vond een aanzienlijke verzwaring plaats van de functie van de hogere manager. Volgens de OK leidt dit tot een ‘ingrijpende wijziging’ van de opzet van de salesafdeling en daarmee tot een belangrijke wijziging binnen de onderneming De OK oordeelt dat de OR om advies gevraagd had moeten worden alsmede dat het besluit om de functie te laten vervallen moet worden ingetrokken en dat de gevolgen daarvan teruggedraaid moeten worden.

Spotify: ontslag van 19 van de 172 werknemers is adviesplichtig

In deze uitspraak gaat het over Spotify. Als gevolg van een wereldwijde reorganisatie moest ook Spotify in Nederland reorganiseren. Het gevolg: van 19 van de 172 werknemers (11%) komt de arbeidsplaats te vervallen. Spotify meldt dit aan de ondernemingsraad en stelt dat de ondernemingsraad niet mag adviseren en de getroffen werknemers reeds een vaststellingsovereenkomst hadden ontvangen. De ondernemingsraad was het hier niet mee eens en vond het besluit adviesplichtig.

De OK was het met de ondernemingsraad eens: het betreft een adviesplichtig reorganisatiebesluit. Er was allereerst sprake van een belangrijke inkrimping van de werkzaamheden van Spotify en het heeft zwaarwegende gevolgen voor een aanzienlijk deel van de werknemers: zij verliezen hun (vaste) baan. Spotify heeft het besluit ook onvoldoende toegelicht. Zo is onduidelijk hoe het besluit wordt vormgegeven, welke gevolgen dat concreet zal hebben en wat dit betekent voor de organisatie. De OK gaat er daarom vanuit dat het reorganisatiebesluit ook een belangrijke wijziging in de organisatie van Spotify betreft. De OK oordeelt dat de ondernemingsraad om advies gevraagd had moeten worden en Spotify werd door de OK verplicht het reorganisatiebesluit in te trekken en de gevolgen ongedaan te maken.

Conclusie

Het antwoord op de vraag of er sprake is van een adviesplichtig besluit is afhankelijk van de onderneming, de beweegredenen en de gevolgen van het voorgenomen besluit. Voor alle organisaties is het van cruciaal belang om goed af te wegen of er mogelijk sprake is van een belangrijke wijziging binnen de organisatie. Is dat het geval, zal de OR om advies gevraagd moeten worden. Zoals uit de besproken uitspraken blijkt, zijn de gevolgen verstrekkend als de ondernemer ten onrechte geen advies vraagt aan de OR: de ondernemer moet het besluit intrekken en de gevolgen ongedaan maken.